"Jutro, w czas bitwy, o mnie myśl" Javier Marias

Nie sposób przejść obojętnie obok takiego tytułu – "Jutro, w czas bitwy, o mnie myśl". Przynajmniej ja nie mogę. Szybki rzut oka na opis wydawcy, by dowiedzieć się, że wcale nie chodzi o jakąś powieść historyczną, ale o powieść jak najbardziej współczesną a rozgrywającą się w latach 90. w Madrycie. Tak więc tytuł jest trochę mylący (co nie zmienia faktu, że jest piękny), ale wszystko wyjaśni się w trakcie czytania – przynajmniej skąd tytuł się wziął, a dlaczego jest taki a nie inny to już można się domyślać. Niemniej jednak przez całą książkę przewija się jak mantra ten cytat w różnych okolicznościach i w różnych wersjach: "Jutro, w czas bitwy o mnie myśl i niech wypadnie tępy miecz z twej ręki.(...) Jutro, w czas bitwy, o mnie myśl, rozpaczaj i giń"  by huczeć i zostać na stałe w głowie czytelnika. 

Autor książki Javier Marias jest z wykształcenia filozofem i anglistą co stanowi ciekawe połączenie. Ale to nie ogranicza się tylko do formalnego papierka z uniwersytetu, bowiem to zamiłowanie Mariasa, które znajduje swe odbicie we wszystkim co Marias tworzy. I nie inaczej jest w przypadku "Jutro, w czas bitwy, o mnie myśl".

Głównym bohaterem jest Victor, któremu w udziale przypadła dziwna i brzemienna w skutki noc. Noc, która zmieniła życie jego, a przede wszystkim Marty, która niespodziewanie umiera w ramionach swego niedoszłego i ledwie sobie znanego kochanka – Victora. Ta właśnie śmierć stworzyła osobliwą wieź pomiędzy Victorem i zmarłą Martą, a później z jej rodziną. W końcu to nieszczęścia czy tragedie łączą najbardziej.

Victor mówi "jeśli już czegoś pragnę to rzeczy zupełnie absurdalnej, ale zrozumiałej, może chciałem przetworzyć swą nieuprawnioną obecność podczas tamtej nocy w coś bardziej zasłużonego i stosownego, choćby i po fakcie". 

Jak Victor to osiągnie oraz jakie skutki będzie miała owa noc i postępowanie głównego bohatera można dowiedzieć się sięgając do lektury. A warto doczytać do samego końca, bo zakończenie jest nieprzewidywalne i zaskakujące.

Można by zapytać, czemu książka w której stosunkowo mało się dzieje osiągnęła dość spore rozmiary i niemal 450 stron. Mamy tu bowiem prostą fabułę, kilka ciekawych epizodów oraz świetne i rozbudowane dialogi. Bo kiedy już te epizody, dialogi czy postacie się pojawiają to są z najwyższej półki (przykładowo postać Ruiberriza czy scena spotkania z Celią, nie-Celią).

Odpowiedź jest prosta – Marias ma ogromną skłonność do dygresji. Victor dużo i cały czas myśli, wysuwa refleksje i filozofuje. Istne strumienie świadomości. Myśli te często wędrują w stronę językoznawstwa i filozofii – o ile w pierwszym przypadku bardzo mi się podobał taki stan rzeczy, o tyle w drugim byłam czasami trochę skołowana. Nieco też przytłoczyły mnie rozbudowane paragrafy ciągnące się czasami bez żadnych przerywników czy akapitów przez wiele, wiele stron. Zdania budowane są w podobny sposób – czasami długie na stronę jak u G.G. Marqueza. Dlatego książka Mariasa wymaga od czytelnika uwagi i skupienia by ten w pełni mógł docenić urodę i błyskotliwość tej opowieści.

Po przeczytaniu "Jutro, w czas bitwy, o mnie myśl" nie mam wątpliwości, że Marias to faktycznie jeden z najlepszych, współczesnych pisarzy hiszpańskich. Marias tworzy właśnie to co nazywamy literaturą wysokich lotów. Ale nie będzie zadowolony z tej książki ten kto szuka wartkiej akcji i chwytliwych, rozwiewających wszystkie wątpliwości dialogów. Książka Mariasa rozgrywa się bardziej w sferze przemyśleń i refleksji, które znacznie przyhamowują fabułę.

"Jutro, w czas bitwy, o mnie myśl" to intrygująca, hipnotyzująca i dająca do myślenia lektura. Jestem oczarowana i zauroczona stylem pisania autora, którego do niedawna nie znałam, a teraz wiem, że poznać muszę.


Moja ocena: 5/6 

"Jutro, w  czas bitwy, o mnie myśl", wyd. Muza, 431 stron, 2006 r.

oryg. "Manana en la batalla piensa en mi"