Roman Polański o sobie

Z Mia Farrow na planie "Dziecka Rosemary"

O Romanie Polańskim napisano i powiedziano już wiele, ale częściej w kontekście sensacji niż dokonań. W efekcie ma on tyle samo przeciwników wypominających mu błędy przeszłości co sympatyków stojących za nim murem. Urodził się pod szczęśliwą gwiazdą, bo ilekroć jego życie znalazło się w niebezpieczeństwie zawsze wychodził cało. Ale przecież towarzyszył mu też ogromny pech. Tak jakby los cały czas wystawiał go na próbę by zobaczyć ile jeszcze zniesie i jak poradzi sobie z kolejnym ciosem. W połowie lat 80. opublikował wspomnienia, które zasięgiem czasowym objęły najbardziej newralgiczne wydarzenia w jego życiu.

Reżyser

Jak to w ogóle się stało, że biedny chłopak z komunistycznego kraju został światowej klasy reżyserem? Próżno szukać jednoznacznej odpowiedzi. Jak to zwykle w takich przypadkach bywa to kombinacja pasji, talentu, uporu i szczęścia. Ale jedno pozostaje pewne, Roman Polański musiał pokonać długą drogę i wiele przeszkód by znaleźć się szczycie.

Z Adrienem Brody na planie "Pianisty"

To ciekawe, ale Polański przez długi czas nie mógł uwolnić się od etykietki reżysera horrorów. Uważano, że tylko na tyle go stać. Nikt nie ułatwiał mu zadania. Nawet po sukcesach pierwszych filmów nikt nie kwapił się do zaangażowania go ani tym bardziej do pozostawienia mu wolnej ręki. Na przykładzie Romana Polańskiego świetnie widać na czym polega praca reżysera, również od tej niepopularnej strony. To ciągłe "użeranie się" z producentami, wytwórnią, a często z aktorami i resztą ekipy. To ciężki kawałek chleba. Polański szybko pojął, że robienie filmów wymaga wielu kompromisów. 

Praca Polańskiego jako reżysera zwykle rozpoczyna się już na etapie scenariusza ("nie umiałbym zrobić filmu, którego nie będę scenarzystą lub przynajmniej współscenarzystą"), a kończy w fazie montażu. Ale realizacja filmu wciąż odbywa się pod czujnym okiem producentów, którzy łatwo potrafią sforsować wizję reżysera i narzucić ostateczny kształt filmu. Wydłużenie okresu zdjęciowego skutkujące przekroczeniem budżetu daje tylko do tego pretekst. Wszystko rozchodzi się o pieniądze, a tych zawsze jest za mało. Polański miał okazję przekonać się o tym wielokrotnie.

Kobieciarz 
 

Urocze zdjęcie: z Emmanuelle Seigner w Cannes, 2013

Barbara Kwiatkowska, Jacqueline Bisset, Sharon Tate, Nastassja Kinski, Emmanuelle Seigner... Nie wspominając o całej rzeszy mniej znanych przyjaciółek Romana. Od razu nasuwa się pytanie: jak on to robi? Choć wyglądem w ogóle nie przypomina klasycznego amanta to jednak u swojego boku zawsze miał najpiękniejsze kobiety. Sam Polański tak to komentuje: "liczne damy nieodparcie przyciąga moja wątpliwa reputacja - zwłaszcza od afery w Los Angeles - i starają się mnie poznać. Gdy przekonują się, że nie jestem taki, jak się spodziewały, czują się zawiedzione". A może w zawód reżysera wpisane jest coś tak szczególnego i pociągającego co tylko pcha kobiety w ich ramiona? Związki innych reżyserów zdają się to potwierdzać (patrz: Roger Vadim, Ingmar Bergman). 

W cieniu tragedii

Sharon strzyże Romana, fot. J. Garafalo, 1968

Gdy w życiu Romana Polańskiego nadeszła pora na stabilizację i założenie rodziny jego świat w jednej chwili runął. Historia z Sharon Tate zamordowanej tuż przed rozwiązaniem przyprawia o zgrozę. Roman wysłał żonę do Los Angeles wcześniej by w spokoju przygotowała się do porodu, a sam miał do niej dołączyć w ciągu kilku kolejnych dni. W Anglii zatrzymały go sprawy zawodowe i formalności związane z wizą. Na miejsce tragedii poleciał bezzwłocznie, choć w stanie głębokiego szoku i na środkach uspokajających. Najszybciej wyrok wydała prasa stwierdzając jednogłośnie, że Polański sam jest sobie winny. W końcu jego filmy nie odbiegały wiele od rzeczywistości z którą teraz musiał się zmierzyć. Plotki mnożyły się w zastraszającym tempie i uwzględniały narkotyki, praktyki okultystyczne czy udział mafii. Dopiero ujęcie sprawców położyło temu kres.

"Śmierć Sharon stanowi jedyny naprawdę liczący się przełom w moim życiu. Przedtem poruszałem się po bezkresnym, spokojnym oceanie nadziei i optymizmu. Potem, kiedy tylko miałem świadomość, że się bawię nękało mnie poczucie winy. (...) Wystarczy, że pakuję walizkę, strzyże mnie fryzjer, wykręcam kierunkowy do Los Angeles lub Rzymu, a moje myśli powracają niezmiennie do Sharon."

W cieniu skandalu

Słabość do kobiet sprowadziła też na reżysera poważne kłopoty. Sprawa z Samanthą Geimer ciągnie się za nim do dziś i skutecznie dzieli opinię publiczną. Polański otwarcie i szczegółowo przedstawia swoją wersję zdarzeń. Z kolei Samantha konsekwentnie trzyma się swojej. Wyrok nie zapadł z wiadomych powodów, mimo, że Polański zdążył już poddać się niezbędnym badaniom podczas krótkiego pobytu w więzieniu Chino. To co doprowadziło go do ucieczki sprzed wymiaru sprawiedliwość stanowi już osobny temat. W każdym razie do dziś ścigany jest listem gończym. 

Autobiografia Romana Polańskiego stanowi odpowiedź na wszystko to co przez lata wypisywano na jego temat. Jednak nie jest to usilna próba obrony i usprawiedliwiania się, bo to przede wszystkim historia nieprzeciętnego człowieka. Polański z nostalgią wspomina najpiękniejsze chwile w swoim życiu, ze szczerością mówi o tych najgorszych. Sporo miejsca poświęca także swojej ojczyźnie, Polsce. Tak się składa, że tam zaczynają się i kończą jego wspomnienia. Tak przedstawia się sprawa w telegraficznym skrócie; w celu poznania bliższych szczegółów i prawdziwego oblicza Romana Polańskiego odsyłam zainteresowanych do książki.

_________________________________________________
"Roman", Roman Polański, wyd. Polonia, 366 stron, 1989 r.
oryg. "Roman by Polański"